Τράπεζα της Ελλάδος - 10. Η περίοδος της κατοχής

Το ξέσπασμα του πολέμου δεν φάνηκε να δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην ελληνική οικονομία. Τα φαινόμενα πανικού ήσαν εξαιρετικά περιορισμένα και οι -αναμενόμενες- αναταράξεις που εμφανίστηκαν (κυρίως αύξηση κυκλοφορίας του νομίσματος), οφείλονταν στις αυξημένες δαπάνες του δημοσίου λόγω αλλαγής προσανατολισμού τής οικονομίας από ειρηνική σε πολεμική.

Λίγο πριν οι γερμανοί μπουν στην Αθήνα, ο Βαρβαρέσος φρόντισε να αδειάσει την Τράπεζα της Ελλάδος από τα αποθέματά της σε συνάλλαγμα και χρυσό (610.796,431 ουγγιές και σημειώστε αυτή την ποσότητα), μεταφέροντάς τα αρχικά στο Ηράκλειο. Από εκεί, ο θησαυρός ταξίδεψε στην Αλεξάνδρεια με το αγγλικό καταδρομικό Διδώ και κατόπιν, με άλλο αγγλικό πλοίο, έφτασε στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής για να καταλήξει σιδηροδρομικώς στην Πραιτώρια. Η διοίκηση της τράπεζας εγκαταστάθηκε προσωρινά στο Κέηπ Τάουν αλλά, τελικά, μεταφέρθηκε στο Λονδίνο, όπου εγκαταστάθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 1941.

29/9/1916: Η κυβέρνηση "Εθνικής Αμύνης". Στην πρώτη σειρά, η τριανδρία Παύλος Κουντουριώτης,
Ελευθέριος Βενιζέλος και Παναγιώτης Δαγκλής. Με κόκκινο κύκλο σημαίνεται ο Μιλτιάδης Νεγρεπόντης.



Πίσω, στην Ελλάδα, οι κατοχικές δυνάμεις έσπερναν την καταστροφή. Στην αρχή, επέβαλαν το δικό τους νόμισμα η καθεμιά: οι γερμανοί το κατοχικό μάρκο, οι βούλγαροι το λέβα και οι ιταλοί την μεσογειακή δραχμή. Επικράτησε τέτοιο κομφούζιο ώστε, πριν περάσουν τρεις μήνες, η δραχμή ξαναμπήκε σε αναγκαστική κυκλοφορία. Στο μεταξύ, η κατοχική κυβέρνηση απέλυσε "λόγω αδικαιολογήτου απουσίας" τον διοικητή και τον υποδιοικητή τής ΤτΕ Κυριάκο Βαρβαρέσο και Γιώργο Μαντζαβίνο, τοποθετώντας διαδοχικά τους Μιλτιάδη Νεγρεπόντη, Δημήτρη Σάντη και Θεόδωρο Τουρκοβασίλη (*).

Είναι προφανές ότι οι διορισμένοι επί κατοχής διοικητές δεν είχαν την παραμικρή ισχύ αφού δεν ήσαν παρά αχυράνθρωποι των κατακτητών. Οι κατοχικές δυνάμεις δήωναν, άρπαζαν και γενικά έκαναν ό,τι ήθελαν. Η δραχμή έγινε έρμαιο των ορέξεών τους, με αποτέλεσμα η κυκλοφορία της να αυξηθεί μέχρι τον Ιανουάριο του 1944 κατά 36.000%. Ενώ το 1940 κυκλοφορούσαν περίπου 11 δισ. δραχμές, στις 31/12/1944 κυκλοφορούσαν πάνω από εξακόσια πεντάκις εκατομμύρια. Παράλληλα, η τιμή τής χρυσής λίρας έφτασε από τις χίλιες δραχμές στο ενάμισυ δισεκατομμύριο.

Τυπικά, η ΤτΕ εξακολούθησε να εκτελεί καθήκοντα ταμία του κράτους και κατά την διάρκεια της κατοχής αλλά το μόνο που έκανε ουσιαστικά ήταν να εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατακτητών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κατοχικές αρχές επέβαλαν στην ΤτΕ (παρά τις αντιρρήσεις που τόλμησαν να προβάλουν οι διοικούντες) την αφειδή χρηματοδότηση της Αγροτικής Τράπεζας, δήθεν για στήριξη της εθνικής παραγωγής. Φυσικά, κάθε άλλο παρά για την σίτιση του λαού ενδιαφέρονταν.

Από το 1941, ιταλοί και γερμανοί τοποθέτησαν στην ΤτΕ δικούς τους επιτρόπους, οι οποίοι είχαν δικαίωμα όχι απλώς να ελέγχουν τα πάντα αλλά και να συμμετέχουν στις γενικές συνελεύσεις και στις συνεδριάσεις του γενικού συμβουλίου ενώ η διοίκηση της τράπεζας ήταν υποχρεωμένη να τους υποβάλει μηνιαία αναφορά.

Από δω και πέρα, εκλείπει κάθε σοβαρότητα και τα πάντα θυμίζουν κακόγουστη κωμωδία. Τον Νοέμβριο του 1942, η ΤτΕ εκδίδει τετράμηνα γραμμάτια για να πληρώσει τους αγρότες, με την ελπίδα ότι στην λήξη τους θα καλυφθούν από το κράτος. Πού να βρει, όμως, έσοδα το κράτος; Από φόρους ή από δασμούς; Τον Δεκέμβρη της ίδια χρονιάς, η ΤτΕ παίρνει τα χιλιάρικα και τα κάνει δεκαχίλιαρα. Παράλληλα, καταργεί λόγω κόστους τήρησης το Βιβλίο Μητρώου Τραπεζογραμματίων (δηλαδή το βιβλίο όπου γράφονται οι αριθμοί κυκλοφορίας των νόμιμων χαρτονομισμάτων), με αποτέλεσμα να μη ξέρει κανένας ποια χαρτονομίσματα είναι γνήσια και ποια πλαστά. Η μεγάλη ζήτηση για χρήμα ανάγκασε την ΤτΕ να ξαναδώσει στην κυκλοφορία όχι μόνο τα φθαρμένα χαρτονομίσματα που είχε αποσύρει για καταστροφή αλλά και τα ήδη ακυρωμένα που είχαν τρυπηθεί ή ακόμη-ακόμη έφεραν την ένδειξη "άκυρον"!

Κι ενώ ο κόσμος γκρεμιζόταν, η διοίκηση της ΤτΕ δημιούργησε την "Υπηρεσία Οικονομικοπολιτικών Μελετών", προσλαμβάνοντας ειδικευμένο προσωπικό με γνώση ιταλικών και γερμανικών. Και τον Οκτώβριο του 1943, όταν το κρύο και η πείνα θέριζαν, η ΤτΕ συνέστησε ειδική επιτροπή που θα μελετούσε το γεωργοοικονομικό πρόβλημα της χώρας.

Αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του Κωνσταντίνου Α' στο Πεδίον του Άρεως (1938). Σε πρώτο πλάνο, ο δικτάτορας
Μεταξάς με την σύζυγό του. Πίσω, ανάμεσα στα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, ο Θεόδωρος Τουρκοβασίλης.

Φυσικά, η ελεγχόμενη από τους κατακτητές τράπεζα δεν θα μπορούσε να μη βοηθήσει και ορισμένες επιχειρήσεις. Όπως π.χ. όταν έδωσε δάνειο πάνω από το 10% του κεφαλαίου της στην ιταλική Compagnia Italiana per l' Oriente Mediterraneo. Ή όπως όταν δανειοδότησε το κράτος για αγορά καπνών από την Ιταλία, προς ενίσχυση των ελληνικών καπνοβιομηχανιών, οι οποίες έβγαζαν τσιγάρα που δεσμεύονταν από τις αρχές κατοχής για τις ανάγκες των στρατευμάτων τους. Και, βέβαια, όπως όταν αύξησε την πίστωση από 3 σε 300 εκατομμύρια στην οινοπνευματοποιία των Κονιόρδων, τα προϊόντα των οποίων εξάγονταν αποκλειστικά και στο σύνολό τους στην χιτλερική Γερμανία (**).

Όμως, το σημαντικώτερο ίσως γεγονός εκείνης της εποχής, το οποίο μας απασχολεί ίσαμε σήμερα, είναι το διαβόητο κατοχικό δάνειο. Σ' αυτό θα αφιερώσουμε το μεθαυριανό μας σημείωμα. 


--------------------------------------------------
Σημείωση. Η επιλογή της τελευταίας φωτογραφίας δεν είναι τυχαία. Μετά την απελευθέρωση, ο Τουρκοβασίλης ίδρυσε το Κόμμα των Εθνικοφρόνων (αργότερα συνεργάστηκε με τον Μανιαδάκη) και επεχείρησε να εμφανιστεί ως αντιτασσόμενος στο καθεστώς τής 4ης Αυγούστου, εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι συμμετείχε σε γερμανόφιλο κίνημα ανατροπής τού δικτάτορα και ο Μεταξάς τον εξόρισε (όπως έκανε και με τον Τσουδερό).

(*) Μετά την απελευθέρωση, ακυρώθηκαν όλες οι απολύσεις και οι διορισμοί που έγιναν στην Τράπεζα της Ελλάδος επί κατοχής.

(**) Αν προσπαθείτε να θυμηθείτε πού έχετε ξανακούσει αυτό το όνομα, αφήστε την Λυδία Κονιόρδου και ξαναρρίξτε μια ματιά στην υπόθεση Μέρτεν. 

ΠΗΓΗ

5.0 ΓΕΩΡΓΙΑ/ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ/ ΑΛΙΕΙΑ / ΠΑΡΑΓΩΓΑ

 

5.1.    Η Ελλήνων Συνέλευσις δίνει τεράστια βάση στην ανάπτυξη όλων των πρωτογενών παραγωγικών πηγών. Η γεωργία θα αναπτυχθεί με τον πιο δυνατό τρόπο. Θα καθιερωθεί σε ολόκληρη την επικράτεια η καλλιέργεια μόνο με παραδοσιακούς Ελληνικούς σπόρους.

5.2.    Θα αναπτυχθεί με πρόγραμμα ώστε το 60 % της γεωργικής παραγωγής να καθιστά αυτάρκη την χώρα μας από τα γεωργικά προϊόντα. Θα γίνει αναγνώριση όλων των φυτών της ελληνικής χλωρίδας καθώς και των παραγώγων τους, πχ ελαίων για θεραπευτικούς και για καλλωπιστικούς σκοπούς .

5.3.    Θα επανακτηθεί και συμπληρωθεί εκ νέου το ταμείο των ελληνικών σπόρων.

5.4.    Θα γίνει έλεγχος της τροφικής αλυσίδας και θα απαγορευθούν όλοι οι «GM» γενετικά τροποποιημένοι σπόροι και τα παράγωγα αυτών.

5.5.    Η Πολιτεία θα αναλάβει να διασφαλίσει τους πολίτες με τρόφιμα απαλλαγμένα από «GM» γενετικά τροποποιημένους σπόρους, θα προσφέρει εξελιγμένες μεθόδους ανάπτυξης που θα βασίζονται στις τεχνικές καλλιέργειας που ακολουθούν τις αρχέγονες αρχές όπως διατυπώνονται στη μητέρα φύση, και το πότισμα θα γίνεται μόνο με καθαρό νερό απαλλαγμένο από δηλητήρια, τοξίνες όπως φθόριο κτλ,

5.6.    Θα δημιουργηθεί μηχανισμός υποστήριξης για όλες τις μονάδες γεωργικής και ζωικής παραγωγής, μέσω προηγμένων τεχνολογιών που θα είναι εναντίον των γενετικά τροποποιημένων σπόρων και υβριδίων, με την λήψη ταυτόχρονα υποχρεωτικών εφαρμοστικών μέτρων για καλλιέργειες με τους φυσικούς τοπικούς σπόρους που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία, έτσι ώστε η Ελλάδα να γίνει ξανά ένα οργανικό πρότυπο φυσικής ανάπτυξης και οτιδήποτε καλλιεργείται στον Ελληνικό χώρο να είναι πραγματικά βιολογικό.

5.7.    Η λίπανση θα γίνεται μόνο με βιολογικά λιπάσματα και εδαφοβελτιωτικά που θα παράγονται στην ελληνική επικράτεια.

5.8.    Θα αναπτυχθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η βιομηχανική μεταποίηση των γεωργικών προϊόντων στα οποία μόνο θα επιτρέπεται η εξαγωγή. Σο ίδιο βάρος θα δοθεί και στην κτηνοτροφία.

5.9.    Θα σχεδιαστεί κατάλληλα η σχέση παραγωγής, μεταφοράς, αποθήκευσης, συντήρησης, διάθεσης στην τοπική αγορά και των εξαγωγών ούτως ώστε να αποκτηθεί αμεσότητα μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή και να αναπτυχθεί υγιής ανταγωνισμός.

5.10. Θα υπάρχει αυστηρή εποπτεία για την τήρηση των προδιαγραφών.

5.11. Θα δοθεί προώθηση ώστε το 80 % των προϊόντων της κτηνοτροφίας να καλύπτει την εγχώρια κατανάλωση.

5.12. Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην παραγωγή οικολογικών ζωοτροφών.

5.13. Θα δοθεί βάση στην αναπαραγωγή των ζώων της Ελληνικής πανίδας.

5.14. Η ανάπτυξη τους θα γίνεται μόνο σε φυσικό περιβάλλον και θα απαγορεύεται κάθε αυξητικό, διατροφικό συμπλήρωμα, ορμόνες κτλ.

5.15. Είμαστε η χώρα των υδάτων είναι φυσιολογικό να υπάρχει υδατοκαλλιέργεια όλων των ειδών.

5.16. Θα δοθεί βαρύτητα στις υδατοκαλλιέργειες ιχθύων, οστράκων και μαλακίων και ότι παράγεται ως τελικό προϊόν της μητέρας φύσης.

5.17. Η Πολιτεία είναι έτοιμη να παράσχει κάθε στήριξη για την επίτευξη των ανωτέρω με την δική της ή όχι συμμετοχή στην υλοποίηση τους.

 

Ε.ΣΥ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΚΟΡΔΕΛΙΟΥ ΤΗΛ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 2312 315162 , MAIL: esuelkordeliou@gmail.com

 

ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ – YOUTUBE

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ

 

ΙΔΡΥΤΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ

 

ΘΥΜΗΣΟΥ ΠΟΙΟΣ