ΕΕΣΥΠ : "Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας" (1)

Θα έβαζα άνετα στοίχημα ότι αν μας ρωτήσει κάποιος τι είναι η ΕΕΣΥΠ, ελάχιστοι από μας δεν θα τον κοιτάζαμε με απλανές βλέμμα και δεν θα σηκώναμε τους ώμους δηλώνοντας άγνοια. Κι όμως, αυτό που κρύβεται πίσω από τούτο το αρκτικόλεξο, ρυθμίζει εν πολλοίς την μοίρα μας και την μοίρα τού τόπου μας και θα το κάνει για πολλά χρόνια ακόμη. Πάμε, λοιπόν, να δούμε με λεπτομέρειες την απάντηση.

Κατ' αρχάς, ΕΕΣΥΠ σημαίνει "Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας". Πρόκειται για έναν φορέα, ο οποίος ιδρύθηκε το 2016 (επί της πρώτης "αριστερής" κυβέρνησης της χώρας) και συνήθως αναφέρεται ως "υπερταμείο". Βέβαια, κάποτε αποκαλούσαμε "υπερταμείο" το ΤΑΙΠΕΔ αλλά σήμερα το ΤΑΙΠΕΔ δεν είναι παρά μια θυγατρική τής ΕΕΣΥΠ. Αυτή και μόνη η λεπτομέρεια αρκεί για να προκαλέσει δέος. Αν τώρα προσθέσουμε ότι, πλην του ΤΑΙΠΕΔ, στις άμεσες θυγατρικές τής ΕΕΣΥΠ ανήκουν η ΕΤΑΔ (Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου) και το ΤΧΣ (Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας), γίνεται σαφές ότι τα πράγματα γίνονται πολύ σοβαρά.

Απεικόνιση των λοιπών θυγατρικών τής ΕΕΣΥΠ (από την Ετήσια Οικονομική Έκθεση 2017)



Με την ίδρυσή της, η ΕΕΣΥΠ "προικίστηκε" εξαιρετικά, καθώς μεταβιβάστηκε σ' αυτήν ένα τεράστιο φιλέτο τής κρατικής περιουσίας, το οποίο περιλάμβανε (πλήν του ΤΑΙΠΕΔ, της ΕΤΑΔ και του ΤΧΣ): το 34,12% της ΔΕΗ, το 50% + 1 μετοχή της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, το 100% του ΟΑΣΑ (αστικές συγκοινωνίες Αθήνας), το 100% της ΑΕΔΙΚ (Διώρυγα της Κορίνθου), το 100% του ΟΚΑΑ και της ΚΑΘ (Κεντρικές Αγορές Αθήνας και Θεσσαλονίκης), το 100% της ΔΕΘ-Helexpo (Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης), το 100% της ΓΑΙΑΟΣΕ (ακίνητα του ΟΣΕ), το 90% των ΕΛΤΑ, το 55,19% των Αλυκών, το 35% των ΒΙΠΕ της πρώην ΕΤΒΑ και το 25% του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών.

Το σημαντικό ερώτημα είναι απλό: γιατί ιδρύθηκε η ΕΕΣΥΠ; Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση:
Η ΕΕΣΥΠ έχει αναλάβει σημαντικό ρόλο, αφενός, ως προς τη βελτίωση της λειτουργίας των δημόσιων επιχειρήσεων και την ενίσχυση της αποδοτικότητάς τους, αφετέρου, ως προς τη δημιουργία πόρων οι οποίοι θα κατευθύνονται σε επενδύσεις. Σε αυτή την αποστολή της ΕΕΣΥΠ, πρέπει να προστεθεί και ο έμμεσος ρόλος της στην αναπτυξιακή προσπάθεια, καθώς η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων επιχειρήσεων θα έχει θετικό αντίκτυπο στις επενδυτικές και καταναλωτικές αποφάσεις του ιδιωτικού τομέα, καθώς και σε άλλα κρίσιμα μεγέθη όπως η ιδιωτική κατανάλωση, ο σχηματισμός παγίου κεφαλαίου, η απασχόληση, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση και η εν γένει ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας.
Όλα αυτά ακούγονται μια χαρά. Ποιός δεν θα ήθελε να γίνει ένα συμμάζεμα στο σκορποχώρι τής κρατικής διοίκησης; Ποιός θα ήταν αντίθετος σε έναν φορέα, ο οποίος θα παρακολουθούσε την λειτουργία και την απόδοση της κρατικής περιουσίας, συμβάλλοντας έτσι στην "βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων επιχειρήσεων"; Δυστυχώς, όμως, τίποτε δεν είναι τόσο ειδυλλιακό όσο δείχνει. Πράγματι, η ΕΕΣΥΠ εγγυάται την αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας. Σ' αυτό συμφωνούμε. Εκεί όπου διαφωνούμε είναι στο περιεχόμενο του όρου "αξιοποίηση".

Για να αντιληφθούμε πλήρως την ουσία τού πράγματος, ας πάμε πρώτα να δούμε πώς λειτουργεί η ΕΕΣΥΠ. Κατ' αρχάς, να ξεκαθαρίσουμε ότι, βάσει νόμου, η κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα επέμβασης οιασδήποτε μορφής στην ΕΕΣΥΠ, η οποία απολαμβάνει πλήρους ανεξαρτησίας. Με απλά λόγια: το κράτος παραχωρεί την περιουσία του σε κάποιον διαχειριστή, τον οποίο απαγορεύεται να ελέγξει! Πόσο αντέχει η λογική σας κάτι τέτοιο;

Πάμε παρακάτω. Πώς διοικείται η ΕΕΣΥΠ; Στην κορυφή υπάρχει ένα Εποπτικό Συμβούλιο, τα μέλη του οποίου ορίζονται μεν με απόφαση του υπουργού οικονομικών αλλά αφού έχουν πρώτα εγκριθεί από τους "θεσμούς" (είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρώτο Εποπτικό Συμβούλιο συμμετείχαν τρεις έλληνες, ένας γάλλος συνεργάτης τής Λαγκάρντ κι ένας ισπανός πρώην υφυπουργός οικονομικών). Στην συνέχεια, αυτό το συμβούλιο εκλέγει τα πέντε μέλη τού Διοικητικού Συμβουλίου, τα οποία διοικούν την εταιρεία. Και, τέλος, το Διοικητικό Συμβούλιο ορίζει τους επί κεφαλής των θυγατρικών (ΤΑΙΠΕΔ, ΕΤΑΔ, ΤΧΣ, ΔΕΚΟ κλπ).

Παρένθεση με σημαντική λεπτομέρεια. Για την εκλογή των τριών από τα πέντε μέλη τού Διοικητικού Συμβουλίου, το Εποπτικό Συμβούλιο λαμβάνει υπ' όψη του τις υποδείξεις τής ελληνικής κυβέρνησης, χωρίς να απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των "θεσμών". Για τα υπόλοιπα δυο μέλη λαμβάνει υπ' όψη του τις υποδείξεις των "θεσμών", χωρίς να απαιτείται η γνώμη τής κυβέρνησης. Μη βιαστείτε, όμως, να σκεφτείτε ότι μπορούμε ως χώρα να κάνουμε ό,τι θέλουμε με πλειοψηφία 3/5 στο Δ.Σ., διότι όλες οι αποφάσεις απαιτούν υπερψήφιση από 4 τουλάχιστον μέλη προκειμένου να υλοποιηθούν. Με απλά λόγια: χωρίς την σύμφωνη γνώμη των δανειστών, δεν μπορούμε να κάνουμε το παραμικρό. Κλείνει η παρένθεση.

Το πρώτο Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ, με υπογραφή Τσακαλώτου. Τρεις έλληνες, δυο ξένοι.

Κάπου εδώ έλεγα να κλείσω για σήμερα και να αφήσω την συνέχεια για αύριο. Επειδή, όμως, θέλω να σας ιντριγκάρω λίγο περισσότερο, επιτρέψτε μου να προσθέσω κάτι ακόμη:

Είπαμε πρωτύτερα ότι η ΕΕΣΥΠ λειτουργεί σε καθεστώς πλήρυς ανεξαρτησίας, χωρίς η κυβέρνηση να έχει οποιαδήποτε δυνατότητα παρέμβασης. Άραγε, αυτό σημαίνει ότι το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίζει ό,τι θέλει δίχως επιπτώσεις, ακόμη κι αν οι αποφάσεις του έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις; Η απάντηση είναι απλή: ναι! Σύμφωνα με το άρθρο 192 του Ν.4389/2016, βάσει του οποίου ιδρύθηκε η ΕΕΣΥΠ:
Εφόσον οι αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου λαμβάνονται σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του παρόντος νόμου, του Εσωτερικού Κανονισμού και της ισχύουσας νομοθεσίας, λογίζεται ότι είναι σύμφωνες με το σκοπό της Εταιρείας, όπως αυτός προβλέπεται στο άρθρο 185. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου δεν υπέχουν αστική ευθύνη έναντι τρίτων για πράξεις ή παραλείψεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους παρά μόνο για δόλο ή βαρεία αμέλεια.
αλλά και:
Οι εμπειρογνώμονες, τα μέλη Συμβουλίων Εμπειρογνωμόνων ή τα μέλη άλλων γνωμοδοτικών οργάνων της Εταιρείας και των άμεσων θυγατρικών της δεν υπέχουν αστική ή ποινική ευθύνη για γνωμοδοτήσεις τους, εφόσον οι τελευταίες έχουν συνταχθεί σύμφωνα με τις προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες ή τα οριζόμενα στους εσωτερικούς κανονισμούς και τα καταστατικά τους.
Παρά την προκλητική ασυλία, πέρυσι τον Αύγουστο, η ΕΕΣΥΠ αποφάσισε να ασφαλίσει τα στελέχη της από κάθε ευθύνη, με ασφαλιστήριο συμβόλαιο κόστους 200.000 ευρώ ετησίως, το οποίο έχει όριο ευθύνης τα 50 εκατομμύρια και καλύπτει τα μέλη του Εποπτικού και του Διοικητικού Συμβουλίου αλλά και όλους τους εργαζόμενους, εφ' όσον ενεργούν στο πλαίσιο των καθηκόντων τους στην εταιρεία. Καλή η ασυλία αλλά δεν βλάφτει να φυλάμε λίγο παραπάνω τα νώτα μας...

Σας κούρασα και θα σταματήσω εδώ. Σήμερα είδαμε τι πράγμα είναι η ΕΕΣΥΠ και πώς διοικείται. Σας διαβεβαιώ ότι αύριο θα συνεχίσουμε με πιο ζουμερά πράγματα.